Opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego a odsetki i naprawienie szkody

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.  W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.  Reguła ta nie dotyczy pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.

Słowa „chociażby nie poniósł żadnej szkody”, należy interpretować jako zwolnienie wierzyciela z obowiązku dowodzenia faktu zaistnienia szkody i jej wysokości przy domaganiu się świadczenia odsetek za opóźnienie od dłużnika, a nie jako wykluczenie odszkodowawczego charakteru odsetek za opóźnienie.

Odsetki należą się wierzycielowi za cały czas opóźnienia, począwszy od dnia wymagalności świadczenia. Suma otrzymanych przez wierzyciela odsetek za opóźnienie i odszkodowania na zasadach ogólnych nie może przekraczać wysokości szkody, jakiej doznał wierzyciel na skutek zwłoki dłużnika.

Roszczenie o zapłatę odsetek ma charakter samoistny, dlatego wierzyciel może je potrącić z wierzytelnością pieniężną dłużnika, przelać lub dokonać innej czynności rozporządzającej, której przedmiotem będzie to roszczenie. Wierzyciel ma także prawo zdecydować o sposobie jego dochodzenia, tj. czy będzie dochodził go łącznie z należnością główną, czy oddzielnie, a nawet, czy się go zrzec.

Warunkiem istnienia stanu opóźnienia dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego jest to, aby dłużnik znał treść obowiązku, jaki ma spełnić (wysokość świadczenia pieniężnego), względnie czynniki, które pozwalają ustalić wysokość tego świadczenia.

Przedawnienie

Roszczenie o odsetki staje się wymagalne osobno w każdym dniu opóźnienia i w związku z tym przedawnia się osobno za każdy dzień opóźnienia.

Wysokie odsetki

Wysokie odsetki mogą być dopuszczalne, jeżeli stronie zależy na szybkim udzieleniu pożyczki, gdy uzyskanie jej w tradycyjny sposób (np. w banku) nie satysfakcjonuje jej, a także gdy „w zamian” za wyższe oprocentowanie dający pożyczkę zrezygnuje z żądania zabezpieczenia długu, przyjmując tym samym na siebie większe ryzyko. Wysokie odsetki stanowią wówczas swoistą premię za to ryzyko i dlatego brak jest podstaw do ich redukowania (M. Lemkowski, Glosa do wyroku SN z 8 stycznia 2003 r., II CKN 1097/2000. Zastrzeżenie wygórowanych odsetek umownych może być uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i w konsekwencji nieważne.

Parktyka

Wierzyciel może zrzec się wynikającego z art. 481 § 1 uprawnienia do żądania odsetek za opóźnienie Wyrok SN z 22 listopada 2006 r., V CSK 299/2006

Zasadą jest, że zarówno odszkodowanie, jak i zadośćuczynienie za krzywdę stają się wymagalne po wezwaniu ubezpieczyciela przez poszkodowanego (pokrzywdzonego) do spełnienia świadczenia odszkodowawczego. Od tej zatem chwili biegnie termin do odsetek za opóźnienie. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 4 grudnia 2013 r. V ACa 699/2013

Odsetki według stopy ustawowej należą się za samo opóźnienie w spełnieniu świadczenia i stanowią rodzaj rekompensaty typowego uszczerbku majątkowego doznanego przez wierzyciela wynikającego z pozbawienia go możliwości czerpania korzyści z należnego mu świadczenia pieniężnego. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 21 listopada 2013 r. I ACa 396/2013

Zadośćuczynienie przysługujące od zakładu ubezpieczeń z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w związku z uszkodzeniem ciała rozstrojem zdrowia winno być wypłacone w terminie do 30 dni od zgłoszenia szkody, a od dnia następnego przysługują pokrzywdzonemu odsetki na mocy art. 481 § 1 k.c. Zachodzą wprawdzie sytuacje, gdy datą, od której należy zasądzić odsetki ustawowe od kwoty zadośćuczynienia jest data wyrokowania, ale odnosi się do wyjątkowych wypadków, gdy wysokość świadczenia ubezpieczeniowego odpowiadającego zadośćuczynieniu za szkodę (krzywdę) wyrządzoną czynem niedozwolonym, ustalana jest „według cen” z daty ustalenia świadczenia, czyli według cen z daty wyrokowania w tym przedmiocie. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 listopada 2013 r. I ACa 494/2013

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

5/5 - (28 votes)

Dodaj komentarz