Po rozwiązaniu umowy agencyjnej agent może żądać od dającego zlecenie świadczenia wyrównawczego, jeżeli w czasie trwania umowy agencyjnej pozyskał nowych klientów lub doprowadził do istotnego wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami, a dający zlecenie czerpie nadal znaczne korzyści z umów z tymi klientami. Roszczenie to przysługuje agentowi, jeżeli, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, a zwłaszcza utratę przez agenta prowizji od umów zawartych przez dającego zlecenie z tymi klientami, przemawiają za tym względy słuszności. Świadczenie wyrównawcze nie może przekroczyć wysokości wynagrodzenia agenta za jeden rok, obliczonego na podstawie średniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich pięciu lat. Jeżeli umowa agencyjna trwała krócej niż pięć lat, wynagrodzenie to oblicza się z uwzględnieniem średniej z całego okresu jej trwania. Uzyskanie świadczenia wyrównawczego nie pozbawia agenta możności dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. W razie śmierci agenta, świadczenia wyrównawczego mogą żądać jego spadkobiercy. Możliwość dochodzenia roszczenia o świadczenie wyrównawcze zależy od zgłoszenia przez agenta lub jego spadkobierców odpowiedniego żądania wobec dającego zlecenie przed upływem roku od rozwiązania umowy.
Po ustaleniu, że roszczenie agentowi przysługuje, sąd powinien ustalić jego wysokość bacząc, że określona wysokość świadczenia jest maksymalną sumą, a nie sztywną sumą, która należy się w każdym przypadku. Aby możliwe było przyznanie świadczenia wyrównawczego nie mogą zachodzić przesłanki negatywne, czyli świadczenie wyrównawcze nie przysługuje agentowi, jeżeli dający zlecenie wypowiedział umowę na skutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi agent, usprawiedliwiających wypowiedzenie umowy bez zachowania terminów wypowiedzenia, agent wypowiedział umowę, chyba że wypowiedzenie jest uzasadnione okolicznościami, za które odpowiada dający zlecenie, albo jest usprawiedliwione wiekiem, ułomnością lub chorobą agenta, a względy słuszności nie pozwalają domagać się od niego dalszego wykonywania czynności agenta, agent za zgodą dającego zlecenie przeniósł na inną osobę swoje prawa i obowiązki wynikające z umowy. Przesłanka roszczenia o świadczenie wyrównawcze w postaci „czerpania znacznych korzyści” przez dającego zlecenie z zawartych umów nie może być ustalana na podstawie prognoz co do liczby umów, jakie agent mógłby zawrzeć na rzecz dającego zlecenie w przyszłości.
Przyznanie agentowi, mimo wygaśnięcia stosunku agencyjnego, odpłatności za uzyskiwane przez dającego zlecenie realne i wymierne korzyści z tytułu pozyskania nowej klienteli jest konsekwencją założenia, że agent podejmuje czynności pośrednictwa w obopólnym interesie stron.
Stała klientela obejmuje tych wszystkich klientów, w odniesieniu do których w dającym się przewidzieć czasie można liczyć się z dalszymi ich zamówieniami, a którzy z dającym zlecenie zawarli już więcej niż jedną umowę albo prawdopodobnie umowę zawrą. Nie ma przy tym znaczenia, że kolejne umowy zawierane są w dużych odstępach czasu. Nowymi klientami są również klienci wcześniej utraceni, a „odzyskani” przez agenta. Nie są nimi natomiast klienci przekazani agentowi przez poprzednika. Korzyści dającego zlecenie polegają na perspektywie efektywnego kontynuowania kontaktów gospodarczych z klientami nastręczonymi przez byłego agenta. W razie zawierania umów sprzedaży chodzi o perspektywę dłuższej i trwałej współpracy oraz nabywanie towarów przez klientów w stosunkowo krótkim czasie. Równorzędną ze zwerbowaniem nowej klienteli jest okoliczność tak znaczącego rozszerzenia i zintensyfikowania stosunków handlowych z dotychczasowymi klientami, że gospodarczo odpowiada to zwerbowaniu nowej klienteli, przy czym obojętnie, czy ze względu tylko na skalę nabywanych (podobnych) produktów czy ich jakość.
Roszczenie o świadczenie wyrównawcze przysługuje niezależnie od tego, czy umowa agencyjna była zawarta na czas nieoznaczony czy też na czas oznaczony. W tym wypadku oznaczony czas trwania umowy powinien w istotny sposób rzutować na ocenę stopnia utraty prowizji.
Świadczenie wyrównawcze nie przysługuje agentowi, jeżeli:
1) dający zlecenie wypowiedział umowę na skutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi agent, usprawiedliwiających wypowiedzenie umowy bez zachowania terminów wypowiedzenia;
2) agent wypowiedział umowę, chyba że wypowiedzenie jest uzasadnione okolicznościami, za które odpowiada dający zlecenie, albo jest usprawiedliwione wiekiem, ułomnością lub chorobą agenta, a względy słuszności nie pozwalają domagać się od niego dalszego wykonywania czynności agenta;
3) agent za zgodą dającego zlecenie przeniósł na inną osobę swoje prawa i obowiązki wynikające z umowy.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
