Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Nie każda rozbieżność pomiędzy prawidłowym spełnieniem świadczenia, tak jak ono zostało określone w treści zobowiązania, a rzeczywistym zachowaniem dłużnika stanowi o niewykonaniu lub częściowym niewykonaniu zobowiązania. Rozpiętość możliwości jest bardzo duża: od drobnego uchybienia zobowiązaniu do jego zupełnego niewykonania. To ostatnie zachodzi, gdy w zachowaniu dłużnika nie występuje nic, co by odpowiadało spełnieniu świadczenia. Z kolei nienależyte wykonanie zobowiązania najogólniej rzecz biorąc obejmuje wszystkie sytuacje, w których zachowanie dłużnika zmierzało do wykonania świadczenia (a nawet dłużnik według własnej oceny dopełnił wszystkiego, co było w tym celu potrzebne), jednakże osiągnięty wynik odbiega pod określonymi względami od tego na czym miało polegać prawidłowo spełnione świadczenie. Rozróżnienie pomiędzy niewykonaniem a niewłaściwym wykonaniem zobowiązania nie ma istotnego znaczenia przy odpowiedzialności kontraktowej dłużnika, gdyż w obu przypadkach wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia oraz odszkodowania, natomiast stan wykonania zobowiązania jest kwestią kluczową dla powstania roszczeń przysługujących dłużnikowi z umowy wzajemnej. Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia realizuje się mianowicie z reguły właśnie z chwilą spełnienia świadczenia, a jedynie wyjątkowo powstaje pomimo braku spełnienia świadczenia.
Pojęcie szkody nie ma wprawdzie ustawowego określenia, ale zgodnie przyjmuje się w orzecznictwie i w doktrynie, że chodzi o uszczerbek poniesiony w dobrach chronionych poszkodowanego, wbrew jego woli, wskutek zdarzenia wyrządzającego szkodę. Ustalenie szkody w postaci utraconych korzyści ma zawsze charakter hipotetyczny, polega bowiem na przyjęciu - na podstawie okoliczności, które wystąpiły po okresie spodziewanych korzyści, że korzyść w okresie poprzednim zostałaby osiągnięta. Jednakże utrata korzyści musi być przez żądającego odszkodowania udowodniona. Dla przypisania dłużnikowi odpowiedzialności odszkodowawczej wierzyciel oprócz wykazania nienależytego wykonania zobowiązania winien także udowodnić powstanie szkody, istnienie związku przyczynowego między zaistniałą szkodą, a nienależytym wykonaniem zobowiązania oraz wysokość szkody. Ustawodawca wprowadził domniemanie winy dłużnika za nienależyte wykonanie zobowiązania. Pozwany zatem chcąc zwolnić się z odpowiedzialności winien był naprowadzić dowody świadczące o tym, że źródłem wad są okoliczności, za które nie odpowiada.
Strony winny współdziałać przy wykonaniu zobowiązania. Powinnością wierzyciela jest przede wszystkim nieczynienie tego, co utrudniałoby dłużnikowi wykonanie zobowiązania (obowiązek „negatywny”), a działania pozytywnego można oczekiwać od wierzyciela wtedy, gdy wynika to z właściwości zobowiązania albo z umowy.
Termin przedawnienia roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania rozpoczyna bieg od dnia wystąpienia szkody pozostającej w związku przyczynowym z tym zdarzeniem.
Umowa o odpowiedzialność
Dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi. Nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie. Uznaje się za dopuszczalne umowne rozszerzenie odpowiedzialności za niewykonanie bądź niewłaściwe wykonanie umowy także na przypadki niezależne od winy (zasada ryzyka), to skuteczność takiej modyfikacji zasad ustawowych wymaga oznaczenia w umowie okoliczności zaostrzających odpowiedzialność dłużnika przez wskazanie szerszego lub węższego, ale zamkniętego ich kręgu. Ponadto, wola stron w tym przedmiocie musi wynikać z umowy w sposób niewątpliwy.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.