Czy pracownik, któremu skradziono samochód służbowy wraz z dokumentami, ponosi odpowiedzialność za niewypłacenie odszkodowania przez ubezpieczyciela? Czy działania pracownika przyczyniające się do kradzieży samochodu mają znaczenie? Przeanalizujmy to na podstawić ciekawej sprawy.
W dniu 9 marca 2012 r. pozwany zwrócił się pisemnie do Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych z wnioskiem o przyznanie mu samochodu służbowego do stałego użytkowania. Wniosek motywował koniecznością częstych wyjazdów służbowych w ramach sprawowanego nadzoru nad 46 spółkami, w których prawa właścicielskie Skarbu Państwa wykonuje Agencja Nieruchomości Rolnych oraz do celów prywatnych.
W dniu 13 marca 2012 r. Agencja Nieruchomości Rolnych w drodze umowy przekazała G. M. do korzystania samochód osobowy marki Honda Accord o numerze rejestracyjnym (…), a także zgodnie z załącznikiem numer 1 wyposażenie dodatkowe - kartę parkingową, dokumentację pojazdu, dowód rejestracyjny, polisę ubezpieczeniową, kartę flota, przepustkę samochodową uprawniającą do wjazdu na teren Sejmu.
W dniu 25 sierpnia 2014 r. pozwany sporządził notatkę na okoliczność kradzieży samochodu służbowego marki Honda Accord o numerze rejestracyjnym (…). Stwierdził w niej, że do kradzieży doszło w nocy z 22 na 23 sierpnia 2014 r. z terenu jego prywatnej posesji w miejscowości G. koło R. O kradzieży powiadomił telefonicznie policję, która przeprowadziła oględziny miejsca dokonania kradzieży, stwierdzając, że pozostawiono ślady wypychania samochodu. Ponadto, o fakcie kradzieży powiadomił pracownika Zespołu Organizacyjnego Agencji Nieruchomości Rolnych, pana T. O. Oświadczył również, że w skradzionym samochodzie znajdowały się następujące dokumenty samochodu oraz przedmioty związane z jego użytkowaniem: dowód rejestracyjny, karta flota, karta przepustka wjazdu na teren Sejmu, karta parkingowa I., osobista przepustka do Sejmu, karty wejściowe do budynków Agencji Nieruchomości Rolnych, GPS oraz dokumenty osobiste: dowód osobisty, prawo jazdy kategorii B, prywatne karty bankowe, kluczyki do prywatnego samochodu marki Seat (...), klucze do mieszkania.
W dniu 16 października 2014 r. Komenda Powiatowa Policji w R. wydała postanowienie o umorzeniu dochodzenia z powodu niewykrycia sprawców przestępstwa. W dniu 19 stycznia 2015 r. broker ubezpieczeniowy, P.O., dokonał wyceny numer (…) skradzionego pojazdu, ustalając wartość bazową brutto na kwotę 41.300 zł. W dniu 22 września 2014 r. P. S.A. powiadomiło powoda, że w sprawie szkody odmawia wypłaty odszkodowania z umowy Autocasco z dnia 4 grudnia 2013 r. W dniu 4 lutego 2015 r. PZU podtrzymało swoje wcześniejsze stanowisko o odmowie wypłaty odszkodowania. Poinformowało ponownie, iż w ogólnych warunkach ubezpieczenia Autocasco dla klientów korporacyjnych w rozdziale wyłączenia odpowiedzialności jest wyraźnie wskazane, że ubezpieczeniem nie są objęte szkody kradzieżowe w przypadku, gdy po opuszczeniu pojazdu pozostawiono go bez nadzoru kierującego lub pasażerów pozostawionych w pojeździe lub nie zabezpieczono poza pojazdem dokumentów pojazdu, kluczyka lub sterownika służącego do otwarcia lub uruchomienia pojazdu łub sterownika służącego do uruchomienia zabezpieczeń przeciwkradzieżowych lub łącznie wszystkich tych dokumentów i urządzeń.
W dniu 26 marca 2015 r. Agencja Nieruchomości Rolnych wystawiła notę księgową numer (…) opiewającą na kwotę główną w wysokości 41.300 zł. W ocenie strony powodowej pozostawienie dowodu rejestracyjnego w samochodzie stanowiło rażące niedbalstwo, które spowodowało wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela. Natomiast roszczenie swoje strona powodowa oparła na art. 124 Kodeksu pracy.
W ogólnych warunkach ubezpieczenia Autocasco dla klienta korporacyjnego, które było załącznikiem do umowy zawartej między powodem a ubezpieczycielem, P. S.A., istnieje zapis w paragrafie 7 dotyczącym wyłączenia odpowiedzialności, w ustępie 1, w punkcie 10 jest mowa, że ubezpieczeniem nie są objęte szkody kradzieżowe w przypadku, gdy po opuszczeniu pojazdu i pozostawieniu go bez nadzoru kierującego lub pasażerów pozostawiono w pojeździe lub nie zabezpieczono poza pojazdem dokumentów pojazdu, kluczyka lub sterownika służącego do otwarcia lub uruchomienia pojazdu lub kluczyka lub sterownika służącego do uruchomienia zabezpieczeń przeciwkradzieżowych lub łącznie wszystkich tych dokumentów i urządzeń, chyba że nie miało to wpływu na zajście wypadku ubezpieczeniowego.
Agencja Nieruchomości Rolnych nie przekazała pozwanemu dokumentu ogólnych warunków ubezpieczenia Autocasco dla klienta korporacyjnego, ani nie poinformowała go w żaden sposób o tym, jakie okoliczności wyłączają odpowiedzialność odszkodowawczą ubezpieczyciela, zgodnie z umową, a w szczególności, że pozostawienie dowodu rejestracyjnego może spowodować wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela.
Szkoda była upatrywana nie w stracie samochodu powierzonego pozwanemu, ale w utracie możliwości uzyskania odszkodowania za jego kradzież. Powód nie winił bowiem pozwanego za przyczynienie się do kradzieży samochodu np. poprzez jego nieprawidłowe zabezpieczenie, ale za to, że pozostawienie w samochodzie dowodu rejestracyjnego pojazdu skutkowało odmową wypłaty odszkodowania z umowy Autocasco z 4 grudnia 2013 r.
Sąd ocenił, że pozwany ze swojej winy dopuścił się naruszenia obowiązków pracowniczych, powodując stratę w mieniu pracodawcy. Naruszonym przez pozwanego obowiązkiem był obowiązek dbałości o dobro pracodawcy, rozumiany jako zobowiązanie pracownika do wykonywania w interesie pracodawcy w szczególnych i wyjątkowych sytuacjach czynności nie wynikających wprost z zawartej umowy o pracę. Obowiązek ten można także rozumieć szerzej, uznając, że jego elementami są inne ustawowe obowiązki. Do takich zaś można zaliczyć pracowniczy obowiązek dbałości o mienie pracodawcy, który sprowadza się do zaniechania działań mogących spowodować szkodę w mieniu pracodawcy oraz podjęcia działań będących wyrazem ochrony tego mienia. Obowiązek szczególnej troski o mienie pracodawcy spoczywa na tych pracownikach, którym powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się. Sąd Okręgowy uznał, że choć pozwany nie przyczynił się do kradzieży powierzonego mu mienia, to jednak doprowadził swoim zachowaniem do uszczerbku w mieniu pracodawcy, polegającym na utracie odszkodowania za kradzież samochodu także uniemożliwiając skuteczne poszukiwanie i odzyskanie skradzionego pojazdu gdyż sprawca posiadał dowód rejestracyjny pojazdu. W ocenie Sądu Okręgowego działanie pozwanego nosiło znamiona winy nieumyślnej polegającej na niedbalstwie. Pozostawiając dowód rejestracyjny w pojeździe, pozwany nie przewidział wyrządzenia szkody mimo że mógł i powinien przewidzieć nastąpienie tego skutku. Gdyby pozwany nie pozostawił dowodu rejestracyjnego w samochodzie przede wszystkim pracodawcy nie odmówiono by wypłaty odszkodowania z tej przyczyny oraz Policja miałaby szersze możliwości odnalezienia skradzionego pojazdu. Bez znaczenia są przy tym okoliczności podnoszone przez strony w apelacji i odpowiedzi na nią, tj. wiedza czy niewiedza pozwanego o warunkach polisy autocasco. Sąd drugiej instancji wskazał, że powszechnie znanym faktem jest, że pozostawienie dokumentów pojazdu w jego wnętrzu, skutkuje niemożliwością uzyskania odszkodowania z polisy autocasco albo znacznym utrudnieniem w dochodzeniu tego odszkodowania od ubezpieczyciela, co często wiąże się z koniecznością prowadzenia postępowania sądowego. Wiadomo również powszechnie, ze pozostawienie tych dokumentów w samochodzie ułatwia sprawcy poruszanie się nim co najmniej przez okres do kiedy zostanie przekazana informacja o jego kradzieży. W ocenie Sądu Okręgowego dla stwierdzenia, że powód ponosi odpowiedzialność za szkodę w mieniu pracodawcy, nie jest konieczne wyczerpanie przez pracodawcę wszelkich możliwości otrzymania odszkodowania z polisy autocasco, w tym wyczerpanie drogi sądowej.
Wystarczające było bowiem stwierdzenie, że powód ze swojej winy naruszył obowiązek pracowniczy dbania o mienie pracodawcy, co skutkowało odmową wypłaty odszkodowania. Przesłanką odpowiedzialności pracownika na podstawie art. 114-119 KP nie jest wyczerpanie przez pracodawcę wszelkich możliwości naprawienia szkody. Istotne jest, że pozwany swoim niedbalstwem doprowadził do szkody w mieniu pracodawcy, spowodowanej odmową wypłaty odszkodowania z polisy autocasco, co wyczerpuje znamiona jego odpowiedzialności na podstawie przepisów art. 114-119 KP. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 maja 2018 r. II PK 88/17
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
