Odpowiedzialność i odszkodowanie pracownika za szkodę wobec osoby trzeciej

Odpowiedzialność i odszkodowanie pracownika za szkodę wobec osoby trzeciej

Kwestia odpowiedzialności pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, w tym innemu pracownikowi, mimo jasnego w warstwie językowej brzmienia art. 120 § 1 KP, budziła w doktrynie wątpliwości. Zważyć jednak należy, że rozumienie tego przepisu, zostało wyjaśnione w sposób - do chwili obecnej niepodważony - przez Sąd Najwyższy. Otóż w uchwale składu 7 sędziów z dnia 12 czerwca 1976 r., stanowiącej zasadę prawną (III CZP 5/76, OSNC 1977/4/61), Sąd ten wyraził jednoznaczny pogląd, że art. 120 § 1 KPC wyłącza opartą na przepisach prawa cywilnego odpowiedzialność pracownika wobec drugiego pracownika za szkodę wyrządzoną z winy nieumyślnej przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych. Dokonując wykładni powyższego przepisu Sąd Najwyższy przywołał wcześniejsze stanowisko tego Sądu wypowiedziane w uchwale 7 sędziów, z dnia 7 czerwca 1976 r. (III CZP 9/75, OSNC 1976/2/20) oraz w uchwale pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 grudnia 1975 r. (V PZP 13/75, OSNC 1976/2/19), zgodnie z którym przepis art. 120 KP czyni zasadniczy wyłom w zasadach przyjętych w KC przez odebranie osobie trzeciej (poszkodowanemu) czynnej legitymacji metarialnoprocesowej w stosunku do sprawcy szkody, gdyż do naprawienia szkody w takim układzie obowiązany jest wyłącznie zakład pracy. Kodeks pracy wyczerpująco normuje odpowiedzialność materialną pracowników, ustanawiając jej podstawy odmiennie od podstaw przyjętych w KC. Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 120 § 1 KP wychodzi poza ramy regulacji zakreślone w art. 1 KP i wkracza tylko o tyle w unormowanie prawa cywilnego, o ile ustanawia wyłączną legitymację bierną zakładu pracy wobec poszkodowanej osoby trzeciej; nie określa on natomiast ani podstawy prawnej roszczenia poszkodowanego, ani podstawy prawnej oznaczenia szkody, którą powinien zakład pracy naprawić przy zaistnieniu stanu faktycznego, odpowiadającego hipotezie art. 120 § 1 KP. Dokonując interpretacji tego przepisu z uwzględnieniem nie tylko wykładni semantycznej (której wyniki są oczywiste), ale i systemowej oraz funkcjonalnej, Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, że wobec osoby trzeciej poszkodowanej przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych, obowiązany do naprawienia szkody jest zawsze i wyłącznie zakład pracy, niezależnie od tego, czy jego odpowiedzialność zasadza się na zasadach ogólnych, czy też podstawą tej odpowiedzialności są przepisy szczególne modyfikujące lub ograniczające zasady odpowiedzialności.

Sąd ten wskazał jednocześnie, że powyższa reguła nie znajduje zastosowania w trzech tylko przypadkach, a mianowicie:

1. gdy pracownik wyrządził szkodę z winy umyślnej

2. tylko przy okazji wykonywania obowiązków pracowniczych

3. w przypadku niewypłacalności zakładu pracy (w tym zakresie podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w motywach powołanej wyżej uchwały z dnia 7 czerwca 1975 r., w których stwierdzono, że art. 120 § 1 KPC statuując wyłączną odpowiedzialność zakładu pracy, ma na względzie sytuacje typowe, tj. wypadki, gdy zakład pracy nie tylko odpowiada majątkowo, ale także ma możliwość naprawienia szkody). Ten ostatni przypadek znalazł potwierdzenie także w nowszym orzecznictwie, a mianowicie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2008 r. (II CSK, 618/07, OSNC-ZD 2009/2/41), w którym podzielając wcześniejsze poglądy Sądu Najwyższego co do wykładni art. 120 § 1 KP, wyrażono pogląd, że poszkodowany może dochodzić także bezpośrednio od pracownika naprawienia szkody, jeżeli zakład pracy na skutek upadłości nie jest w stanie wypłacić należnego odszkodowania.

Z art. 120 § 1 KP nie wynika i brak jest podstaw do stawiania wniosku, że wyłączenie legitymacji biernej pracownika, który wyrządził szkodę osobie trzeciej przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych nie dotyczy przypadku, gdy pracownik ten był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej. W pierwszej kolejności obowiązanym do naprawienia szkody jest zakład pracy, a zatem poszkodowany nie ma legitymacji czynnej w stosunku do pracownika, który wyrządził szkodę, dopóki ma możliwość uzyskania naprawienia szkody w pełnym zakresie od pracodawcy. Przyznany pracownikowi przywilej, by zakład pracy zapłacił należne odszkodowanie, trwa tak długo, jak długo nie pozbawia praw innych osób, tzn. jeżeli szkodę wyrządzoną przez pracownika, zakład pracy może naprawić. Zasady tej nie może zmienić fakt, że pracownik był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej. Także w przypadku, gdy pracownik - sprawca szkody, był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej, obowiązanym do jej naprawienia jest wyłącznie zakład pracy. Odpowiedzialność zaś pracownika (a zatem i jego ubezpieczyciela) powstanie dopiero w przypadku wykazania niewypłacalności pracodawcy. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - I Wydział Cywilny z dnia 29 sierpnia 2013 r. I ACa 151/13

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Dodaj komentarz