Umowa poręczenia za dług czy kredyt: nieważność, zakres, opóźnienie i odpowiedzialność

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Nieważne jest poręczenie obejmujące nieokreśloną grupę zobowiązań dłużnika głównego lub wszystkie zobowiązania dłużnika wobec wierzyciel. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. Zasadniczo obojętne jest dosłowne brzmienie pisemnego oświadczenia woli poręczyciela, które nie musi nawet zawierać słowa „poręczam”, a wystarczy posłużenie się każdym równoznacznym zwrotem. Oświadczenie musi być jednak tak zredagowane, aby w dostateczny sposób ujawniało wolę poręczyciela do zobowiązania się względem wierzyciela.

Istota umowy poręczenia wyraża się w zaciąganiu przez poręczyciela własnego zobowiązania, które rodzi odpowiedzialność osobistą, bez ograniczenia do konkretnego przedmiotu czy masy majątkowej. Oznacza to, że poręczyciel za dług wynikający z poręczenia odpowiada obiema masami majątkowymi.  Umowa poręczenia, która przekracza zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym małżonków, zawarta przez jedno z małżonków bez zgody współmałżonka jest nieważna, bez względu na dobrą wiarę kontrahenta.  Zastrzeżenie w umowie poręczenia ograniczenia odpowiedzialności poręczyciela do jego majątku odrębnego powoduje, że zgoda (potwierdzenie) współmałżonka na zawarcie tej umowy nie jest potrzebna.

Brak zdolności dłużnika

W razie poręczenia za dług osoby, która nie mogła się zobowiązać z powodu braku zdolności do czynności prawnych, poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny, jeżeli w chwili poręczenia o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

Poręczenie za dług przyszły

Można poręczyć za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej. Bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym czasie. Długiem przyszłym jest dług, który nie istnieje jeszcze w chwili zawarcia umowy poręczenia i gdy dłużnik główny nie jest zobowiązany do oznaczonego pod względem treści i przedmiotu świadczenia.  Umowa poręczenia nie musi wskazywać górnej granicy odpowiedzialności poręczycieli w sposób wyraźny, bowiem może to np. uczynić przez odesłanie do innej umowy, z której wynika dług objęty poręczeniem. Odesłanie to przy uwzględnieniu rezultatów prawidłowo przeprowadzonej wykładni oświadczeń woli wierzyciela i poręczyciela winno być ścisłe i nie budzić wątpliwości. Tak więc kwota, za którą poręczono nie musi być wskazana wprost, ale musi nadawać się do obliczenia w sposób nie budzący wątpliwości.

Zakres poręczenia

O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika. Jednakże czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela. Obejmuje to wszystkie czynności prawne dokonane przez dłużnika i wierzyciela po udzieleniu poręczenia, które zarówno bezpośrednio zwiększają zobowiązanie dłużnika głównego (jak np. podwyższenie wysokości świadczenia podstawowego, podwyższenie oprocentowania kredytu), jak i te, które zwiększają tę odpowiedzialność pośrednio. Chodzić tu może także o odroczenie terminu płatności długu, o ile istotnie prowadzi to do zwiększenia odpowiedzialności dłużnika głównego, a w konsekwencji także poręczyciela.

Opóźnienie dłużnika

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela.

Odpowiedzialność poręczyciela

W braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. Poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny tylko w braku odmiennego zastrzeżenia w umowie poręczenia. Strony tej umowy mogą np. postanowić, że poręczyciel odpowiada za dług główny solidarnie wraz z dłużnikiem głównym albo że do odpowiedzialności poręczyciela w ogóle nie będą miały zastosowania reguły solidarnej odpowiedzialności dłużników. Odpowiedzialność poręczyciela jak dłużnika solidarnego polega na tym, że z chwilą, gdy dług główny staje się wymagalny wierzyciel może według swego wyboru żądać całości lub części świadczenia od dłużnika głównego i poręczyciela łącznie lub od każdego z nich z osobna, przy czym aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela obaj dłużnicy pozostają zobowiązani.

Ponaglenie wierzyciela

Jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może po upływie sześciu miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły - od daty powstania długu żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa.

Zarzuty wobec wierzyciela

Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi; w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela. Poręczyciel nie traci powyższych zarzutów, chociażby dłużnik zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela. W razie śmierci dłużnika poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego. Wytoczenie powództwa przeciwko poręczycielowi nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia przeciwko dłużnikowi wierzytelności zabezpieczonej poręczeniem. Ze względu na niezależny bieg terminów przedawnienia roszczeń w stosunku do dłużnika głównego i w stosunku do poręczyciela możliwa jest sytuacja, że roszczenie główne ulegnie przedawnieniu wcześniej niż roszczenie w stosunku do poręczyciela, albo że uległoby ono przedawnieniu, gdyby nie podjęte przez dłużnika głównego działania polegające na uznaniu roszczenia lub zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia

Wezwanie dłużnika do sprawy

Poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezwłocznie dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie. Jeżeli dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, nie może on podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział.

Zawiadomienie dłużnika o zapłacie

Poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o dokonanej przez siebie zapłacie długu, za który poręczył. Gdyby tego nie uczynił, a dłużnik zobowiązanie wykonał, nie może żądać od dłużnika zwrotu tego, co sam wierzycielowi zapłacił, chyba że dłużnik działał w złej wierze.

Zawiadomienie poręczyciela o wykonaniu

Jeżeli poręczenie udzielone zostało za wiedzą dłużnika, dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela o wykonaniu zobowiązania. Gdyby tego nie uczynił, poręczyciel, który zaspokoił wierzyciela, może żądać od dłużnika zwrotu tego, co wierzycielowi zapłacił, chyba że działał w złej wierze.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

5/5 - (30 votes)

Dodaj komentarz